برخی رسانهها هم اعلام کردند در این عملیات از موشکهای قیام و ذوالفقار استفاده شده است. پیشتر در خرداد ۱۳۹۶ هم در حمله به مواضع گروه "دولت اسلامی" موسوم به داعش از این دو موشک استفاده شده بود.
پایگاه رهنما :
ساعت ۱.۳۰ بامداد ۱۸ دی ۹۸، پایگاه هوایی عین الاسد که بزرگترین پایگاه نیروهای آمریکایی مستقر در عراق است، آماج حملات موشکی سپاه پاسداران قرار گرفت. این حمله به نام عملیات شهید سلیمانی، با رمز مقدس یا زهرا (س) پاسخی به شهادت سردار سلیمانی و همراهانش بود که در بامداد ۱۳ دی در همان ساعت در نزدیکی فرودگاه بغداد توسط آمریکا ناجوانمردانه ترور شدند.
رهبر انقلاب آمریکا را به انتقام سخت تهدید کردند، اما تعبیر ایشان از حمله موشکی به پایگاه عین الاسد «سیلی» بود. به عبارتی این حمله به منزله تقاص خون سردار سلیمانی نیست، بلکه مقدمهای است برای انتقام سخت که با اخراج آمریکا از منطقه تحقق خواهد یافت.
در این گزارش نکاهی داریم به ابعاد و پیامدهای حمله موشکی سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد.
مشخصات پایگاه عین الاسد
پایگاه هوایی عین الاسد در دوره صدام حسین «قادسیه» نام داشت و ساخت آن به پایان دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ میلادی بازمی گردد. این پایگاه از نظر جغرافیایی در ۱۶۰ کیلومتری غرب بغداد، در استان الانبار، در شهرستانی به نام هیت و در ۸ کیلومتری روستایی به نام خانالبغدادی است.
عین الاسد، بزرگترین پایگاه نیروهای آمریکایی در عراق است که مساحت آن حدود ۵۰ کیلومتر مربع است. این پایگاه یک فرودگاه آسفالت به طول ۳۹۰۰ متر دارد و از مهمترین پایگاههای مورد استفاده ارتش آمریکا عراق به شمار میرود.
این پایگاه بسیار بزرگ و مجهز است و علاوه بر انبارهای مجهز و پناهگاههای مستحکم، دارای چندین سینما، استخر شنا، رستوران و دو خط اتوبوس میباشد.
حدود ۱۵۰۰ نفر از نیروهای آمریکا و ائتلاف در پایگاه الاسد مستقر هستند، در حالی که کل نیروهای آمریکا در این کشور بیش از ۵۰۰۰ نفر است.
عین الاسد در واقع یک پادگان-شهر نظامی امریکایی است که واشنگتن روی آن حساب ویژه باز کرده و به نوعی آن را مرکز فعالیتهای خود در عراق و تاحدودی منطقه قرار داده و برخی از آن به عنوان پایتخت امریکا در عراق یاد کرده اند.
پس از حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ این پایگاه تبدیل به یکی از بزرگترین پایگاههای آمریکا شد. با خروج نیروهای آمریکایی در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۰۹ این پایگاه به نیروهای عراقی پس داده شد. زمانی که داعش قدرت را در اطراف استان انبار در دست گرفت به این پایگاه حمله شد.
آمریکا در سال ۲۰۱۴ برای جنگ با داعش وارد عراق شد و پایگاه دوباره تحت تدابیر امنیتی قرار گرفت و بازسازی شد. اما این بار گروههای به مراتب کوچکتری در آن مستقر شدند.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در دسامبر ۲۰۱۸ از نیروهای مستقر در این پایگاه بازدید کرد. او به آنها گفت: "مردان و زنان پایگاه عین الاسد نقشی حیاتی در شکست نظامی داعش در عراق و سوریه داشتند. "، اما پس از آن او گفت که نگران امنیت همسرش در این دیدار بود و به خبرنگاران گفت: "شما هم باید جایی که ما مجبور بودیم برویم را میدیدید. "
مایک پنس، معاون ریاست جمهوری آمریکا هم در نوامبر ۲۰۱۸ به مناسبت جشن شکرگزاری از این پایگاه بازدید کرد.
تلفات و خسارات
رسانههای داخلی بلاقاصه پس از حمله از تعداد فراوان کشته و مجروح در میان سربازان آمریکایی خبر دادند. آمار تلفات به طور دقیق اعلام نشد، اما برآوردها بین ۸۰ تا ۲۰۰ کشته بود.
سردار حاجیزاده فرمانده هوافضای سپاه درباره حمله به پایگاه عین الاسد و تلفات نظامیان آمریکا گفت: ما دنبال کشتن نبودیم، ما دنبال ضربه زدن به ماشین نظامی دشمن بودیم. اگر چه حتما دهها نفر کشته و زخمی شده اند و طی ۹۰ سورتی پرواز با هواپیمای C-۱۳۰ حمل شده اند. ما خود را برای یک نبرد آماده کره بودیم و طبیعتا ضربات بعدی ما سنگینتر و حتما با وسعت بیشتری بنا داشتیم انجام دهیم که با خویشتنداری آنها جنگ ادامه پیدا نکرد. سردار حاجی زاده تاکید کرد میتوانستیم طوری عملیات را طراحی کنیم که در گام اول ۵۰۰ کشته داشته باشند.
اما آمریکا اعلام کرد حمله سپاه تلفات انسانی نداشته است. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا گفت که کسی در این حمله کشته نشده و پایگاهها نیز سالم هستند و تنها خسارت جزئی وارد شده است. ترامپ در نشست خبری تلویزیونی گفت که احتیاطهای لازم انجام شده بود و نیروها پراکنده شده بودند و سیستم هشدار اولیه به خوبی کار کرده بود.
اعتراف به مجروح شدن آمریکاییها
به رغم انکار اولیه، حدود یک هفته بعد، ارتش اعلام کرد که در پی حمله موشکی ایران به دو پایگاه محل استقرار سربازان آمریکایی در عراق ۱۱ خدمه نظامی این کشور به خاطر ضربه ملایم مغزی تحت درمان قرار گرفته اند.
کاپیتان بیل اربن سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا در بیانیهای گفت: "درحالی که هیچ یک از اعضای ارتش آمریکا در حمله ۸ ژانویه ایران به پایگاه هوایی الاسد کشته نشد، چندین نفر از آنها به خاطر علائم حاکی از ضربه ملایم مغزی در اثر انفجار تحت معالجه قرار گرفتند و ارزیابی وضعیت آنها ادامه دارد. "
او گفت که کلیه خدمه این پایگاه، که در مجاورت محل انفجار بودند، براساس رویههای معمول برای بررسی جراحات احتمالی مغزی تحت معاینه قرار میگیرند تا در صورت لزوم به مراکز مجهزتر منتقل شوند.
او گفت: انتظار میرود که وقتی حال این نظامیان پس از معاینات مناسب تشخیص داده شد به عراق باز گردند. او گفت: هشت خدمه به لاندستول و سه نفر به عریفجان منتقل شدند.
با این حال ژنرال مارک الکساندر میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، گفت که به اعتقاد وی هدف از این حمله به بار آوردن تلفات انسانی بوده است. او گفت که براساس "برآوردهای شخصیاش" ایران درصدد بوده در این حمله تا "خسارات ساختاری با منهدم کردن خودروها و تجهیزات و هواپیما و کشتن نیروهای نظامی" برجای بگذارد.
خسارتهای سنگین
عکسهای ماهوارهای منتشر شده توسط شرکت «پلنت لب» نشان میدهند که حداقل ۵ مجموعه ساختمانی در پایگاه الاسد منهدم شده است. دیوید شمرلر، از کارشناسان انستیتوی مطالعات بین المللی میدبوری میگوید: در برخی تصاویر مشخص است که موشک دقیقا به مرکز ساختمان خورده است.
منابعی در دولت آمریکا و کشورهای اروپایی به خبرگزاری رویترز گفتند به عقیده آنها ایران عامدانه تصمیم گرفت تا برای کاهش تنش از وارد کردن تلفات به نیروهای آمریکایی خودداری کند.
با این حال مقامات وزارت دفاع آمریکا با این تئوری که ایران عامدانه به هدف نزده موافق نیستند. یک مقام وزارت دفاع گفت: جابجایی نیروها از طرف ما موجب شد تا هیچ آمریکایی کشته نشود.
در روزهای نخست آمریکا اجازه حضور خبرنگاران در پایگاه را نداد. اما سه روز بعد از حمله، خانم آروا دامون خبرنگار بین المللی شبکه سی ان ان باحضور در ویرانههای بجا مانده از آن چه زمانی یک پایگاه مجهز نیروهای آمریکا بود، فیلمی مستند از خرابیهای گسترده ناشی از اصابت موشکهای ایران را به تصویر کشید. خبرنگار سی ان ان در گزارش خود با توصیف «باران موشک» گفت که تقریبا هیچ چیز از پایگاه باقی نمانده و خیلی عجیب است که در چنین ویرانه ای، به کسی آسیب نرسیده باشد.
آیا آمریکا از حمله اطلاع داشت؟
گزارشهای منتشره از اظهارات مقامات رسمی آمریکا حاکی است که نیروهای این کشور از حمله موشکی سپاه پاسداران به پایگاه عینالاسد «اطلاع کامل» داشته اند. منابع پنتاگون اعلام کرده اند اطلاع مقامات آمریکایی از حمله حاصل ترکیبی از تصاویر ماهوارهای و شنیدن برخی پیامهای رادیویی بوده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه سرهنگ آنتوانت چیس، فرمانده پایگاه، در ساعت ۱۱ شب ۶ ژانویه (حدود دو ساعت و نیم قبل از اصابت موشکهای سپاه) به نیروهای تحت امرش در پایگاه عینالاسد دستور داده است که به پناهگاهها بروند.
رویترز مینویسد نزدیک به ۶ روز پس از این حمله، گزارشها نشان میدهد این عملیات یکی از موارد محرمانه نگاه داشتن اطلاعات در تاریخ جنگهای مدرن بوده است.
شبکه سیانان گفته است عراق پیش از آغاز حمله مطلع شده بود که کدام پایگاهها هدف قرار خواهند گرفت و این اطلاعات را به طرف آمریکایی منتقل کرده بود.
این در حالی است که سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست ۳۰ دی با خبرنگاران در باره حمله به پایگاه عین الاسد در عراق گفت: اقدام دفاعی و پاسخ قاطع ما به آمریکاییها به اطلاع دولت و نیروهای مسلح عراق رسیده بود.
واکنشها
- آمریکا
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در اولین واکنش گفته که "همه چیز خوب" است. وی در نشست خبری تلویزیونی با لحنی که حاکی از عقب نشینی بود، خطاب به رهبران ایران گفت: آمریکا برای کسانی که صلح بخواهند آماده صلح است. او گفت: داعش دشمن طبیعی ایران بود و آمریکا و ایران میتوانند روی اولویتهای مشترک همکاری کنند.
پنتاگون اعلام کرد: ایران بیش از ۱۲ موشک به سمت نیروهای آمریکایی و ائتلاف در عراق شلیک کرد. روشن است که این موشکها از ایران شلیک شده و دستکم دو پایگاه میزبان نیروهای آمریکایی در الأسد و اربیل را هدف قرار داده است. در حال کار بر روی ارزیابی اولیه خسارت هستیم.
نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که از حزب دموکرات است ضمن انتقاد از ترامپ گفت: دولت آمریکا باید به اقدامات تحریکبرانگیز پایان دهد و ایران هم باید اقدامات خشونتآمیز را پایان دهد. آمریکا و جهان توانایی درگیر شدن در جنگ دیگری را نخواهند داشت. "
"باب منندز" سناتور دمکرات هم در انتقاد از تهدیدات ترامپ علیه ایران گفت: مردم آمریکا علاقهای به جنگی جدید، بی پایان، بدون هدف و راهبرد در خاورمیانه ندارند. اگر ترامپ قصد دارد به گیری نظامی با ایران ادامه دهد باید قبل از هر کاری به کنگره بیاید، درباره هدف این کار و نحوه دستیابی به این هدف توضیح دهد و مجوز بگیرد.
- ناتو
ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، حملات موشکی ایران به پایگاههای آمریکا در عراق را محکوم کرده و از ایران خواسته از "از انجام اقدامات خشونت آمیز بیشتر خودداری کند. "
او درعین حال گفته که ناتو به ماموریت آموزشی خود در عراق پایبند است.
- انگلیس
بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس از ایران خواسته "حملات خطرناک" را تکرار نکند. او خواستار کاهش فوری تنشها شده و گفته نیروهای بریتانیایی تلفاتی نداشته اند.
دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس هم حملات موشکی ایران به دو پایگاه آمریکا در عراق را محکوم کرده و از ایران خواست"این حملات غیرمسئولانه و خطرناک" را تکرار نکند. وی گفته راب جنگ در خاور میانه تنها به سود داعش و دیگر گروههای تروریستی خواهد بود.
- فرانسه
ژانایو لو دریان، وزیر خارجه فرانسه، حمله موشکی ایران را محکوم کرده و گفته که مهمترین مساله در حال حاضر کاهش تنشها است.
او همچنین گفته فرانسه بار دیگر بر همبستگی خود با متحدان و شرکایش در ائتلاف علیه نیروهای داعش تاکید میکند و بر تعهد خود بر احترام به تمامیت ارضی و امنیت عراق پایبند است. وزیر خارجه فرانسه گفته که چرخه خشونتها باید پایان یابد و فرانسه به نوبه خود مصصم است تا با همه طرفها برای کاهش تنشها همکاری کند و از آنها بخواهد که خویشتنداری نشان دهند.
- آلمان
آنه گرت کرامپ کارن باوئر وزیر دفاع آلمان، عملیات انتقامجویانه سپاه پاسداران را محکوم کرده و گفت که هیچ سرباز آلمانی در این حملات آسیب ندیده است. وی تاکید کرد ایران باید از هرگونه گسترش تنش خودداری کند.
- عربستان
کابینه عربستان سعودی در واکنش موشکی ایران به اقدام تروریستی آمریکا، این حمله ایران را «تجاوز و نقض حاکمیت عراق» خواند و ضمن محکوم کردن آن گفت: شورای وزیران سعودی پایگاه عین الاسد را که آمریکا در آن مستقر است، «عراقی» توصیف کرده و پادشاهی سعودی اعلام میکند که در کنار عراق ایستاده است.
- رژیم صهیونیستی
نخست وزیر اسرائیل در اولین واکنش پس از حمله ایران علیه پایگاه نیروهای آمریکایی در عراق، حمایت کامل این رژیم را از آمریکا را تکرار کرد و گفت که اسرائیل در کنار آمریکا میایستد. به گزارش رسانههای اسرائیل، بنیامین نتانیاهو افزود: ما قاطعانه و با قدرت ایستادهایم. کسی که بخواهد به ما حمله کند، کوبندهترین ضربه را خواهد خورد.
شایان ذکر است نتانیاهو از ترور سردار سلیمانی توسط آمریکا استقبال کرده و طی سخنان وقیحانهای گفته بود باید از (دونالد) ترامپ برای اقدام علیه این تروریست، تقدیر شود.
- عراق
آیتالله سید علی سیستانی حملات متقابل ایران و آمریکا در خاک عراق را محکوم کرده هشدار داد که این درگیریها نقض حاکمیت ملی عراق است و سبب تضعیف امنیت این کشور و منطقه میشود.
مرجعیت در پیام خود که توسط نماینده اش در نمازجمعه کربلا قرائت شد تاکید کرد هیچ قدرت خارجی نباید اجازه تصمیمگیری درباره سرنوشت عراق را داشته باشند. به گفته آیتالله سیستانی اقدامات تهاجمی خطرناک اخیر، نقض مکرر حاکمیت عراق و بخشی از دلایل وخامت اوضاع در منطقه است.
برهم صالح رییس جمهوری عراق در صفحه توییتر خود نوشت: سلامتی برای عراق عزیز و اربیل پایتخت کردستان.
عادل عبدالمهدی نخست وزیر مستعفی عراق اعلام کرد قبل از حمله ایران به پایگاههای نظامی ایالات متحده آمریکا در عراق از این تصمیم مطلع شدیم و آمریکاییها را در جریان گذاشتیم. عبدالمهدی تاکید کرد برای جلوگیری از ورود عراق به جنگ آشکار، از دیپلماسی استفاده و نقض حاکمیت ملی خود را رد میکنیم. خواهان آرامش، خویشتنداری و احترام تصمیمات دولت عراق در چارچوب توافقنامههای بین المللی هستیم.
پس از آن، دولت عراق برای نقض حق حاکمیت ملی عراق و همچنین حسن همجواری به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد. شکایت عراق درحالی مطرح شده است که ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرده است که عملیات انتقام سرداران شهید به اطلاع عراق رسیده بود.
البته در متن شکوائیه نامی از ایران برده نشده و به طور کلی از نقض حاکمیت این کشور به واسطه نزاعهای خارجی شکایت شده است. همچنین در تاریخ ۶ ژانویه کشور عراق نامهای را در خصوص نقض حاکمیت عراق توسط نیروهای نظامی آمریکا را به سازمان ملل ارسال کرده بود.
مقتدی صدر، که پس از شهادت سردار سلیمانی بیانیهای تند و تهدیدآمیزی علیه آمریکا صادر کرده بود، پس از حمله موشکی به عین الاسد از گروههای مختلف در عراق خواسته که شکیبایی به خرج دهند و به اقدام نظامی متوسل نشوند.
او ابراز امیدواری کرده که لحن رهبران آمریکا و ایران به سمت تنشزدایی میرود و شدت بحران در عراق کم میشود. صدر از گروههای عراقی خواسته که تا تمام راههای سیاسی، پارلمانی و بینالمللی به بن بست نرسیده به اقدام نظامی متوسل نشوند.
- جمهوری اسلامی ایران
آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب در اولین واکنش به حمله موشکی سپاه پاسداران به پایگاههای نظامی آمریکا در عراق، فرمودند: یک سیلی به آنها (آمریکایی ها) زده شد. ایشان اظهار داشتند: این کارهای نظامی و به این شکل کفایت این قضیه را نمیکند. آنچه مهم است آن است که باید حضور فسادبرانگیز آمریکا در منطقه تمام شود.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در اولین واکنش به این اقدام در توئیتی با اشاره به انتقام سخت ایران از تروریستهای آمریکایی در پایگاه عین الاسد در عراق نوشت: ایران منطبق با بند ۵۱ منشور ملل متحد، اقدامات متناسبی در دفاع از خود انجام داد و پایگاهی را که از آن حمله بزدلانه علیه شهروندان و مقامهای ارشد ما انجام شده بود هدف قرار داد.
پیامدها
- توان بالای موشکی ایران
مهمترین پیام نظامی حمله به پایگاه عین الاسد به رخ کشیدن قدرت نظامی و به ویژه توان بالای موشکی جمهوری اسلامی ایران به دشمن بود. قدرت زیاد تخریب و دقت بالای موشکها نشان داد ایران هر نقطهای را که بخواهد با دقت و تخریب بالا هدف قرار میدهد.
از طرفی، آمریکایی با آن از قبل که نسبت به حمله آگاه بودند، قادر به مقابله با موشک باران ایران با سامانه ضدموشکی نشدند. قطعا پیام این حمله موفقیت آمیز به سایر دشمنان، خصوصا رژیم صهیونیستی هم رسیده است.
در این حمله از موشکهای فاتح ۳۱۳ و قیام استفاده شد. به گفته سردار حاجی زاده، عین الاسد بزرگترین و دورترین پایگاه به خاک جمهوری اسلامی ایران بود و ما در این عملیات از موشکهای فاتح-۳۱۳ و موشکهای قیام را برای انهدام اهداف از پیش تعیین شده استفاده کردیم.
برخی رسانهها هم اعلام کردند در این عملیات از موشکهای قیام و ذوالفقار استفاده شده است. پیشتر در خرداد ۱۳۹۶ هم در حمله به مواضع گروه "دولت اسلامی" موسوم به داعش از این دو موشک استفاده شده بود.
- برتری در جنگ الکترونیک
توانمندی دیگر ایران به حوزه جنگ الکترونیک باز میگردد. فرمانده نیروی هوافضای سپاه گفت: عملیاتی که تا کنون اسمی از آن به میان نیاوردیم بعد از عملیات موشکی بود و با تجهیزات ویژهای که از قبل آماده کرده بودیم، یک عملیات مهم جنگ الکترونیک را تقریبا ۱۵ دقیقه بعد از عملیات آغاز کردیم و همه هواپیماهای بدون سرنشینی که بر فراز منطقه عینالاسد در حال پرواز بودند را برای لحظاتی از کنترل آمریکاییها خارج کردیم و لینک ارتباطی و لینک تصویری آنها را از بین بردیم که آمریکاییها را بسیار مرعوب کرد.
وی افزود: زمانی که این ضربات موشکی انجام شد، مهمترین نیاز آمریکاییها این بود که بفهمند میزان خسارت چقدر است که این کار توسط دوربینهای ۸ فروند پهپاد MQ- ۹ آمریکایی که بر فراز منطقه بودند، در لحظه رصد میشد و تصاویرش در لحظه مخابره میشد و زمانی که این هواپیماها از کنترل آنها خارج شد، ضربه روحی که از آن خوردند، از عملیات موشکی نخورده بودند.
- ضربه به هیبت ابرقدرتی آمریکا
نکته دیگر در این حمله شکسته شدن ابهت و اعتبار ابرقدرتی آمریکا بود. حمله موشکی ایران به پایگاه محل استقرار آمریکاییها نخستین حمله رسمی به پایگاههای آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به شمار میرود.
در این راستا، رهبر انقلاب در خطبههای نماز جمعه ۲۷ دی فرمودند: آن روزی هم که موشکهای سپاه، پایگاه آمریکا را در هم کوبیدند «ایام الله» است. ایشان تاکید کردند این واکنش قوی، یک ضربه مؤثر نظامی بود، اما مهمتر از این ضربه نظامی، ضربه حیثیتی بود که به هیبت ابرقدرتی امریکا وارد شد. ایشان ضربه سپاه به ابهت امریکا را موجب بیآبرویی امریکاییها خواندند و افزودند: این ضربه مستحکم حیثیتی با هیچ چیزی جبران نمیشود و افزایش تحریمها که این روزها امریکاییها از آن حرف میزنند، آبروی از دست رفته آنها را برنمی گرداند.
- تغییر موازنه
آمریکا پس از ضربهای که در پایگاه عین الاسد دریافت کرد، ترجیح داد از انجام واکنش نظامی خودداری کند. حتی ترامپ در نشست با خبرنگاران از مذاکره و همکاری با ایران سخن گفت!
این در حالی است که پیش از حمله، ترامپ ادعا کرد ۵۲ نقطه را در ایران تعیین کرده که در صورت حمله ایران، این نقاط را بمباران کند.
اما معلوم شد تهدید ترامپ نوعی عملیات روانی جهت بازدارندگی ایران بوده که البته در این شگرد موفق نشد، بلکه خود مجبور به عقب نشینی شد.
این وضعیت نشانگر تغییر موازنه در معادلات نزاع میان ایران و آمریکا است. حمله به پایگاه عین الاسد هر چند در سطح انتقام سخت از خون سردار سلیمانی نبود، اما نشان داد جمهوری اسلامی ایران از آن چنان توانی برخوردار است که عمق اهداف آمریکایی را با دقت تمام هدف قرار میدهد.
حداقل نتیجهای که این حمله هوشمندانه داشت، ایجاد بازدارندگی در طرف مقابل بود و اکنون میان دو طرف نوعی آتش بس نسبی برقرار شده، خصوصا آن که طرفین تمایلی به جنگ تمام عیار ندارند.
ارسال نظرات